Dossier: Schoonmaakmanagement

In de sector van de facilitaire dienstverleners is al jarenlang sprake van schaalvergroting door fusies en overnames. Vermindering van het aantal externe leveranciers en centralisatie van aanbestedingsprocessen heeft ook aan de kant van de opdrachtgevers tot schaalvergroting geleid. Moet de individuele eindgebruiker deze ontwikkelingen met zorg tegemoet zien? Of mag hij er op hopen dat industriële verworvenheden zoals Just-In-Time concepten, principes van 'mass customisation', flexibele productie-automatisering en de toepassing van geavanceerde informatietechnologie, ook in de wereld van de facilitaire dienstverlening, zullen leiden tot hogere kwaliteit, meer maatwerk en een hogere servicegraad? Dit artikel gaat in op zelforganisatie, maatwerk op grote schaal, prosumenten en modualire bedrijven.

Scholen in het basisonderwijs ontvangen een vergoeding voor de kosten van schoonmaakonderhoud op basis van een te strak genormeerd bekostigingsstelsel, dat helaas vooral wordt gebruikt als bezuinigingsmiddel. Hierdoor vormen zich diverse problemen en laat de hygiëne te wensen over. Aanpassing is noodzakelijk en vraagt om een model van samenwerking, informatie uitwisseling en afstemming.

De VSR onderscheid vier facetten van het schoonmaakvak in haar beleid en activiteiten: mens, middelen, markt en maatschappij. Vanuit deze focus bestaan er ook vier commissies gericht op kwaliteit, mens, markt en techniek. De VSR speelt een belangrijke rol bij innovaties in de schoonmaaksector. Dit komt mede dankzij haar onafhankelijkheid en het feit dat alle actoren samenwerken in de vereniging die in de schoonmaakdienstverlening een rol spelen.

Systems contracting is een moderne inkoopbenadering die vooral geschikt is voor routineproducten. Dit artikel beschrijft de ervaringen met de toepassing van systems contracting bij landelijke mantelcontracten op het gebied van schoonmaakdienstverlening. Toepassing van systems contracting stelt hoge eisen aan de kwaliteit van de interne organisatie van zowel opdrachtgevers als leverancier.

Het gemiddelde grotere schoonmaakbedrijf is - vanuit sociotechnische optiek bekeken - een interessante productieorganisatie. Enerzijds is er sprake van zogenaamde sleutelpanden, waarbij veelal één schoonmaker werkzaam is met een grote mate van zelfstandigheid. Hij krijgt van het bedrijf in feite de opdracht de klant tevreden te houden, en daarvoor die dingen te doen die nodig zijn (alles natuurlijk binnen zekere grenzen). Van een van tevoren bedachte gedetailleerde productieplanning is geen sprake. De aansturing vindt op afstand plaats. Het grotere schoonmaakbedrijf heeft dagelijks zulke personeelsleden op duizenden locaties aan het werk. Dit in schrille tegenstelling tot de situatie in de grote projecten waar tientallen en zelfs honderden schoonmakers werkzaam zijn. In deze gevallen worden van tevoren nauwgezette calculaties uitgevoerd en bestekken gemaakt, waarbij uiterst gedetailleerd wordt aangegeven welke handelingen in welke frequenties dienen te worden uitgevoerd. Deze bestekken worden vertaald in werkzaamheden voor de individuele schoonmaker, de zogenaamde taak.

Uitvoering van werkzaamheden in de institutionele schoonmaak verloopt over het algemeen op een uniforme manier. En dat terwijl de omstandigheden waaronder die werkzaamheden worden verricht, sterk uiteen kunnen lopen. Schoonmaakbedrijven doen er dan ook goed aan verschillende oplossingen voor verschillende situaties achter de hand te hebben. In dit artikel wordt een keuzemenu gepresenteerd op het gebied van productievarianten: schoonmaak a la carte.

Organisaties met grote aantallen min of meer autonome organisatieonderdelen besluiten steeds vaker de aanbesteding van schoonmaakdiensten te centraliseren, of althans centraal te coördineren. Daarbij wordt soms gebruik gemaakt van een systems-contracting-benadering door het opstellen van mantelovereenkomsten. In dit artikel wordt een tussenbalans opgemaakt, waarbij vooral wordt gekeken naar mantelovereenkomsten met een landelijk toepassingsgebied.

Na een eerste verkennend onderzoek in 1999 heeft in 2000 een vervolgonderzoek plaatsgevonden. In dit tweede onderzoek zijn de resultaten uit het eerste onderzoek nader uitgewerkt en is getracht een antwoord te vinden op de vraag wat de “best practices” zijn op het gebied van innovaties bij schoonmaakbedrijven. Gekeken is naar omstandigheden in een organisatie die het mogelijk maken om een innovatie succesvol te implementeren. Daarbij zijn een zestal gebieden, zoals o.a. management, bedrijfscultuur en structuren nader onderzocht. Op basis van de onderzoeken is een quickscan innovaties uitgewerkt. De resultaten zijn opgenomen in VSR VAKNIEUWS NR. 2 “Innovatievermogen in de schoonmaakbranche, een quickscan”.