Zoeken in de kennisbank

Toepassings-mogelijkheden van zelfstuderende teams in de schoonmaak. Discussienota.

Het gemiddelde grotere schoonmaakbedrijf is - vanuit sociotechnische optiek bekeken - een interessante productieorganisatie. Enerzijds is er sprake van zogenaamde sleutelpanden, waarbij veelal één schoonmaker werkzaam is met een grote mate van zelfstandigheid. Hij krijgt van het bedrijf in feite de opdracht de klant tevreden te houden, en daarvoor die dingen te doen die nodig zijn (alles natuurlijk binnen zekere grenzen). Van een van tevoren bedachte gedetailleerde productieplanning is geen sprake. De aansturing vindt op afstand plaats. Het grotere schoonmaakbedrijf heeft dagelijks zulke personeelsleden op duizenden locaties aan het werk. Dit in schrille tegenstelling tot de situatie in de grote projecten waar tientallen en zelfs honderden schoonmakers werkzaam zijn. In deze gevallen worden van tevoren nauwgezette calculaties uitgevoerd en bestekken gemaakt, waarbij uiterst gedetailleerd wordt aangegeven welke handelingen in welke frequenties dienen te worden uitgevoerd. Deze bestekken worden vertaald in werkzaamheden voor de individuele schoonmaker, de zogenaamde taak.

Zeker in inspanningsgerichte contractvormen mag de schoonmaker strikt genomen niet van het hem aangereikte programma afwijken, ook al zou dit de schoonmaakkwaliteit ten goede komen. De regelende taken (productieleider) worden gescheiden van de uitvoerende taken (schoonmakers): scheiden van 'denken en doen'. Vervolgens worden de uitvoerende taken onderverdeeld in deeltaken: splitsen van het 'doen'. Bij de calculatie wordt vastgelegd hoeveel tijd aan zo'n gesplitste 'doentaak' mag worden besteed.

De hier in het kort geschetste manier van werken vertoont alle kenmerken van het scientific management in de organisatie van schoonmaakdienstverlening in de grote projecten: scheiding en splitsing van regelen en uitvoeren, met alle bekende nadelen van deze traditionele organisatiestructuur als gevolg. Zoals in zovele industriële sectoren doen zich ook in de schoonmaakmarkt ingrijpende ontwikkelingen voor die de nadelen van de traditionele productieorganisatie steeds duidelijker aan het licht brengen. Samengevat resulteren de marktontwikkelingen voor het schoonmaakbedrijf in een aanzienlijke aanscherping van eisen voor wat betreft kwaliteit, productiviteit en flexibiliteit. Daarmee komen traditionele productiestructuren gebaseerd op het scientific management ook in de schoonmaakdienstverlening meer en meer onder druk te staan. Onderzoek naar de toepasbaarheid van zelfsturende teams in de uitvoering van het schoonmaakproces is één van de mogelijke antwoorden op de uitdagende marktontwikkelingen. Zelfsturende teams zijn daarbij geen doel op zich, maar een (mogelijk) middel ter vergroting van het zelfsturend vermogen in de uitvoering.