Zoeken in de kennisbank

Beschrijving en vergelijking van methoden voor kauwgom-verwijdering; een literatuurstudie

Het doel van deze literatuurstudie is aan te geven waarom kauwgom moeilijk te verwijderen is en om mogelijke oplossingen voor kauwgomverwijdering in kaart te brengen. Daartoe is een literatuurrecherche gepleegd en zijn experts geraadpleegd.

Resultaat

Jaarlijks worden in Nederland naar schatting meer dan 1 miljard kauwgomplakken op storende plaatsen achtergelaten. Deze plakken vormen een groot en hardnekkig schoonmaakprobleem.

Kauwgom is een complex materiaal dat voor ongeveer eenderde bestaat uit een gombasis en voor tweederde uit zoetmakers (suikers of poly-olen, waarvan xylitol de meest bekende is). Daarnaast worden enkele andere stoffen toegevoegd, waaronder smaakstoffen.

De gekauwde kauwgom bestaat voor eenderde uit gombasis en voor tweederde uit water (speeksel). We veronderstellen dat dit water binnen enkele dagen uit de plak verdampt, waardoor die stijver en harder wordt. Ook nemen we aan dat andere processen, zoals verouderen onder invloed van licht en lucht en het opnemen van zand en ander vuil, in die zelfde richting werken. Er is echter geen onderzoek bekend dat de veranderingen in de kauwgomplak beschrijft.

De uitgedroogde kauwgom lijkt in veel opzichten op de originele kauwgom. De plak is niet oplosbaar (althans niet in een redelijk tijdsbestek), ook niet met chemische middelen of bij verhoogde temperatuur. Dit maakt kauwgom tot een bijzonder lastige vuilsoort.

Een belangrijk aspect voor het wegen van de methoden is of zij voldoende goed reinigen (geen restvlek achterlaten) en geen schade veroorzaken op de materialen waarop de methode bedoeld is toegepast te worden.

Onderstaand worden de verschillende methoden kort besproken:

Afsteken

Van vlakke, gesloten oppervlakken worden de plakken afgestoken met een spatel aan een lange steel. De losse plak gaat in de afvalbak. Afsteken is waarschijnlijk de oudste en meest toegepaste techniek. Bij toepassing op straattegels bestaat kans op restvlekken van kauwgom die in de poriën van de stenen is gedrongen. Bij onjuist gebruik van de spatel kan op zachtere afwerkmaterialen zoals linoleum schade ontstaan.

Hoge druk waterstralen

Met behulp van een hogedruk waterspuit wordt de kauwgomplak en al het andere vuil verwijderd. Bij voorkeur wordt een roterend systeem met twee nozzles die scherpe stralen leveren gebruikt. Bij hardnekkige vervuiling kan warm water (85 graden) worden gebruikt. Ondanks de hoge druk (circa 250 bar bij gebruik van speciale lansen) wordt met name jonge (dus zachte) kauwgom niet goed verwijderd. Ook blijven soms restvlekken achter. Door de benodigde hoeveelheid water binnen niet te gebruiken.

Vloeibare stikstof

Uit een verrijdbare voorraadtank met vloeibaar stikstof wordt ca. 3 seconden stikstof geblazen op de plak. De brosse plak wordt bewerkt met een slaginstrument. Vervolgens worden de resten van het oppervlak geschraapt met een mes of een krabber. De restanten worden opgezogen. Deze techniek wordt al vele jaren toegepast op plaatsen waar gewoon afsteken niet werkt, zoals bijvoorbeeld rubber matten, tapijt en stoelbekleding. Op tapijt lijken direct na de kauwgomverwijdering lichte vlekken te ontstaan, maar deze trekken na enige minuten weg. Kauwgom in voegen is niet goed te verwijderen. In uitzonderingsgevallen is het textiel niet bestand tegen de mechanische bewerking (met slaginstrument) na bevriezen.

Droogijsstralen

Korrels droogijs ter grootte van rijstkorrels worden door overdruk op de kauwgomplak geblazen. De plak verpulvert binnen een seconde en wordt in de lucht verspreid. De zeer fijn verdeelde restanten worden opgeveegd. Deze techniek wordt al enige jaren commercieel toegepast. Vuil kan niet uit poreuze materialen worden verwijderd. Op niet vlakke oppervlakken, zoals grinttegels, vereist de kauwgomverwijdering meer arbeidstijd. Bij toepassing op tegels zijn geen restvlekken opgemerkt. Wel is er sprake van schone vlekken, met name als de tegel verder vervuild is.

Aërosolbussen

Uit een spuitbus wordt gedurende circa 10 seconden lage koolwaterstoffen op de kauwgomplak gespoten. Door de plotselinge expansie koelt het drijfgas snel af en daarmee ook de kauwgomplak. De brosse plak wordt bewerkt met een slaginstrument en breekt. De brokstukken worden van het oppervlak geschraapt en daarna opgezogen. Aërosolbussen worden met name ingezet op tapijt, rubber matten en bekleding van stoelen. Op tapijt is meestal geen sprake van een restvlek.

Stoomreinigen

De plak wordt gedurende enkele seconden met stoom verwarmd. Vervolgens wordt de plak met dezelfde machine verwijderd (door middel van water onder hoge druk). Verwijderen van suikervrije kauwgom lukt alleen nadat de plak zo’n 30 seconden is voorgeweekt met behulp van een pasta of een vernevelbaar middel van een neutraal, oplosmiddelvrij product.

Het toepassingsgebied van deze methode zijn openbare ruimten zoals perrons, stationshallen, e.d. Ook van gewassen grinttegels en bakstenen wordt de kauwgom goed verwijderd. Bij toepassing op tegels zijn geen restvlekken opgemerkt.

Chemische middelen

De plak wordt behandeld met het chemisch middel door onderdompelen, deppen, injecteren of door opstrijken en moet 15 tot 20 minuten inwerken. Bij sommige middelen moet de behandeling regelmatig worden herhaald. Na het inwerken wordt de plak met bijvoorbeeld een spatel van de ondergrond verwijderd. Opgeloste resten worden met een schone doek verwijderd. De gehele behandeling moet soms worden herhaald. Vervolgens goed naspoelen met water.Gezien de arbeidsintensieve aard van deze methode zal toepassing zich beperken tot particuliere huishoudens. De chemische middelen kunnen de ondergrond beschadigen door het oplossen van kleurstoffen, lijmen dan wel de ondergrond. Voor deze effecten wordt gewaarschuwd op de verpakkingen van de middelen.

Conclusie

Kauwgomverwijderingsmethoden in gebouwen

Afsteken blijkt de goedkoopste methode te zijn, maar is slechts beperkt toepasbaar in verband met restvlekken en schade. De overige methoden die voor gebruik in gebouwen in aanmerking komen zijn allemaal veel duurder. Vloeibare stikstof is relatief gezien nog het goedkoopste, op voorwaarde dat er voldoende plakken moeten worden verwijderd. Op een groot project kan deze methode lonend zijn. Het enige mogelijke alternatief voor kauwgomverwijdering in gebouwen op grotere schaal zou droogijsstralen kunnen zijn. Voor kleinschalige problemen op moeilijke materialen in gebouwen vormen de aërosolbussen de enige afdoende oplossing.

Kauwgomverwijderingsmethoden voor buiten

Afsteken is bij grote oppervlakken (vaak letterlijk) onbegonnen werk en op ruwe materialen (gewassen grinttegels) of materialen met veel voegen (straatstenen) niet effectief. Buiten worden verder drie straalmethoden (water onder hoge druk, droogijs en stoomreiniging) toegepast. Water is, ook bij bijzonder hoge drukken, niet erg effectief. Dit geldt zeker voor jonge plakken die nog elastisch zijn. Bij dergelijke elastische plakken zijn zeer grote krachten nodig om de plak te scheuren. Na toepassing van stoom wordt de plak zoveel zachter en visceuzer dat de elasticiteit grotendeels verdwijnt en de plak veel eenvoudiger is te verwijderen. De straalmethoden vereisen de nodige vakkennis, ook om veilig te kunnen werken. Daarom lenen deze methoden zich met name voor toepassing door (specialistische) schoonmaakbedrijven. De toepassing van deze methoden is daarbij zeker niet beperkt tot het verwijderen van kauwgom.

Noot van de redactie: Het onderzoek is in 1996 uitgevoerd. De wereld heeft echter niet stilgestaan. Hoewel alle genoemde methoden nog steeds worden toegepast, heeft sinds 1996 stoomreiniging onder lage druk (4 bar) in combinatie met een reinigingsmiddel haar intrede gedaan. Deze methode heeft als voordeel voor relatief weinig overlast te zorgen. De methode is zowel binnen als buiten te gebruiken en laat geen restvlekken achter.