VSR Kennisevent over circulair ondernemen

De schoonmaakdienstverlener; grondstoffenmanager van de toekomst?

Circl – zonder e – was afgelopen dinsdag 21 mei de locatie voor het VSR Kennisevent. Circl is een circulair gebouw aan de Zuidas in Amsterdam. Of eigenlijk meer een circulair platform. Een initiatief van ABN AMRO, met als primaire doel een plek te bieden waar bedrijven en de samenleving in beweging komen voor een duurzame wereld. Met ‘circulariteit’ als thema van het kennisevent lag de keuze voor deze locatie dan ook voor de hand.

Korte film VSR Kennisevent

Kringloopkozijnen

‘Het pand is aangekleed met kunst uit de collectie van de bank en deels met meubels uit de kringloop of van gerecycled materiaal. De houten vloeren zijn gemaakt van kozijnen uit oude panden’, en dit is nog maar een tipje van de sluier van het verhaal over dit gebouw waar Merijn van den Bergh, directeur van Circl, later nog uitgebreid over zal vertellen.

Geplande veroudering

Terug naar het event. Ad-interim-voorzitter van VSR Diane van Dijk kondigde als dagvoorzitter de eerste spreker aan: ZKH prins Carlos de Bourbon de Parme, onder andere werkzaam voor Compazz, dat als doel heeft het versnellen van circulaire economie. Ook is het nationale energieakkoord mede van zijn hand.
De prins schetste de historie van het ontstaan van de lineaire economie, die jarenlang de aarde uitputte. ‘In de crisisjaren van de jaren dertig is bewust gekozen voor geplande veroudering. Dit betekende dat producten en gebouwen bewust een beperkte levensduur meekregen. De gedachte was: als producten korte tijd meegaan en tegen hoge kosten moeten worden geproduceerd, dan brengt dat de economie op gang.’ Technisch gezien was er helemaal geen reden voor deze beperking, vertelt de prins. Voor een duurzamere economie liet Bourbon de Parme zich inspireren door Ellen McArthur, de grondlegster van de circulaire economie. De prins pleit nu voor verandering waarbij het herstellend vermogen van natuurlijke bronnen het uitgangspunt is en afval een grondstof voor een ander product.

Laatste generatie

Yvette Watson, tweede in de lijst duurzame top 50 van ABN AMRO, adviseert organisaties over circulair ondernemen. Zij was facility manager en is nu mede-eigenaar van PHI Factory. Watson weet als geen ander hoe je circulariteit binnen facility management (FM) in de praktijk brengt: ‘Hoe gaan we er nu echt iets mee doen? Wij zijn de eerste generatie die klimaatverandering ervaart, namelijk nu. Tegelijkertijd zijn we de laatste generatie die daar iets aan kan doen.’
De cijfers zijn schokkend: we hebben 1,7 aarde nodig om in onze behoefte te voorzien, naar Nederlandse maatstaven zelfs 3,7 aarde, vertelt Watson. Volgens haar moeten we slimmer gaan ontwerpen, bewust gebruik maken van producten, beter en meer hergebruiken waarbij afval grondstof is, en alleen nog hernieuwbare energie gebruiken.

Verdienen op arbeid

Anders dan in de jaren dertig moeten we gaan verdienen op arbeid in plaats van op producten, stelt Watson: ‘Dan ga je verdienen aan het feit dat iets langer meegaat waarbij de producent eigenaar blijft. Zoals het inkopen van het gebruik van een lift in plaats van de lift zelf. Dat betekent dat het in het belang van de producent is dat producten gerepareerd kunnen worden en demontabel zijn.’
Watson noemt nog een voorbeeld van circulair ondernemen; een bedrijf dat zwammen kweekt op de koffiedrab van een café. Datzelfde café neemt die oesterzwammen af en maakt daar bitterballen van.
Volgens haar speelt FM een cruciale rol. ‘FM kan aan de knoppen draaien. Het heeft ongelofelijk veel data: of en waar mensen werken, of ze bellen, wat ze eten en drinken. Ú bent expert van uw werk’, spreekt zij de aanwezigen aan. ‘Als iedereen slimme oplossingen bedenkt gaan we resultaten boeken. Het begint bij u.’

Circulaire toiletruimtes

Tot zover het theoretisch kader. Hoe onderneemt ‘schoonmaak-Nederland’ nu eigenlijk op het gebied van circulariteit? Een organisatie die al stappen heeft gemaakt is Wepa, voorheen Van Houtum dat Satino Black ontwikkelde. Ooit begonnen als papierfabriek; nu bedenker en leverancier van duurzame en innovatieve concepten voor toiletruimtes.
Rob Stevens: ‘We werkten al zoveel mogelijk duurzaam maar wat ons echt heeft geholpen, is anders naar onze productie kijken. Zo kwamen we op het idee dat onze klanten onze grondstof hebben, namelijk oud papier. Daar is een proces voor opgezet waarbij vertrouwelijk papier dat is ingezameld, wordt klein gemaakt en dan naar onze fabriek komt waar wij er toiletpapier van maken. Ook halen we oude handdoekdispensers waarvan we grondstof maken voor nieuwe. Zo maken wij volledig circulaire toiletruimtes.’

Leasepapier

Dat samenwerking met ketenpartners belangrijk is, ziet ook Frank Dobbelsteijn, directeur van Returnity. ‘Wij halen restmaterialen uit gebouwen op – denk aan meubels, tapijt, of meer kort-cyclisch zoals koffiebekers en papier – en daar maken we iets nieuws van.’
Een van de nieuwe toepassingen van Returnity is de mogelijkheid om papier te leasen. ‘Je neemt dan als organisatie 100 procent gerycled papier af en betaalt daarvoor een fee per werkplek per maand. Wij houden bij hoeveel wordt gebruikt en stellen de balans bij. Krijgen we veel papier terug, dan gaat fee omlaag. Het is nu zelfs zo dat bedrijven extra oud papier inzamelen om hun fee te verlagen.’
Schoonmaakdienstverleners kunnen in deze constructie van afvalscheiding en inzameling (of eigenlijk: grondstoffeninzameling) een enorm belangrijke rol spelen.

Facilitaire coalitie

Diane van Dijk, naast tijdelijk voorzitter bij VSR ook directeur Hospitality bij CSU, bijt het spits af van het middagprogramma. Zij vertelt hoe binnen Circl een facilitaire coalitie is gevormd.
‘Het begon met de vraag van ABN AMRO: hoe kunnen jullie de exploitatie op een andere manier neerzetten waarbij circulariteit, guest journey en facilitaire samenwerking de belangrijkste thema’s zijn? Elke ochtend beginnen we samen met alle facilitaire diensten met een dagstart. Collega’s van beveiliging, schoonmaak, het restaurant en vanuit de hosting delen met elkaar wat op het programma staat.’
Een praktisch uiting van de samenwerking tussen de diensten is het delen van één stofzuiger voor heel het pand. Verder is de kledinglijn gemaakt van oude jeans en voor de schoonmaak gebruikt men Pura. ‘De volgende stap is onze logistiek logischer organiseren’, besluit Van Dijk.
De samenwerking is bekroond met meerdere awards waaronder de facilitaire Best Practice Award. Ook geldt de coalitie als voorbeeld op de Zuidas.

Living lab

Het hergebruiken van jeans is ook op andere plekken in het pand zichtbaar, vertelt Merijn van den Bergh. Wanneer je jeans namelijk vervilt is het bruikbaar tegen wanden voor isolatie en een goede akoestiek.
Van den Bergh werkte jaren als facility manager bij ABN AMRO. Hij leerde om helemaal anders naar de bouw en facility management te kijken. ‘We wilden ons aan onze nieuwe manier van denken committeren en dat zie je terug in onze keuzes: dit pand is ontworpen om uit elkaar te halen voor hergebruik. We wekken onze eigen energie op met zonnepanelen, we koelen met buitenlucht en grondwater, en de kozijnen komen uit een oud Philipskantoor. We zijn een living lab en experimenteren met innovatieve oplossingen voor de uitdagingen van de toekomst. Deze kennis delen wij en we brengen klanten bij elkaar. Ons doel is dat een netwerk ontstaat.’
Zijn collega Egidio Bundel is verantwoordelijk voor zero waste en was, net als Van den Bergh, voor zijn betrokkenheid bij Circl helemaal niet zo bezig met ‘groen’. Maar hij raakte besmet en heeft nu grote ambities. Zijn beleid is gericht op het minimaliseren van afval. En het afval dat er is moet herbruikbaar zijn. Daar is gedragsverandering voor nodig.
‘Daarnaast organiseer ik bijeenkomsten voor buurtbewoners. Mijn doel is om eerst is dit kantoor zero waste te maken, daarna de rest van de Zuidas en uiteindelijk heel Amsterdam.’

Ook aan de top

Dat circulariteit ook aan de top van de bank is ingebed blijkt wanneer Marjolein Goense vertelt over de duurzame visie van de bank op corporate niveau. Goense is chief procurement officer en head of facility management bij ABN AMRO Bank.
‘Wij willen terug naar de basis: waarom besta je? Je wilt het verschil maken voor klanten. Persoonlijke ambities mogelijk maken. Daarom helpen wij klanten in hun duurzaamheidstransitie, werken we samen met hen aan digitalisering en bouwen we aan een toekomstbestendige bank.’
In de facilitaire praktijk betekent dit bijvoorbeeld werken met sensoren waardoor facilitaire dienstverlening op de vraag wordt afgestemd.
Goense: ‘Duurzaam lijkt soms vooral duur maar de investering betaalt zich terug. Zo zijn lampen kostbaar, maar gaan ze lang mee en verbruiken ze minder energie dan gaat de rekening juist omlaag. Ook gedragsverandering is belangrijk. Je kunt biofuel inkopen, of minder gaan vliegen.’
Zit u te wachten tot de overheid of andere partijen uw pad effenen? Prins Carlos waarschuwt: ‘U kunt niet meer stil blijven staan, denk aan bedrijven die digitale revolutie te laat zagen aankomen zoals Kodak, Free Record Shop en V&D. Zakelijk succes en duurzaam ondernemen kunnen hand in hand gaan.’

In het zonnetje

Ten slotte zette VSR enkele mensen in het zonnetje. Zo kreeg WIM Facilitair Adviesbureau het VSR-keurmerk voor het aantoonbaar juist uitvoeren van VSR-KMS. Daarnaast kregen de volgende bestuurs- en commissieleden een onderscheiding als ‘lid van verdienste’: Paul Terpstra, sinds 1992 actief in de commissie Techniek (gaat met pensioen); Peter Hamers, die al sinds 1997 in de commissie Kwaliteitszorg zit; net als de bestuursleden Ad van Poppel en Freek Veneman – alle drie hoeders van VSR-KMS. Ook Ingrid Gerasimou kreeg een speld voor haar inzet sinds 2004 als bestuurslid. Zij legt deze functie nu neer. Allen hebben een bovengemiddelde inspanning getoond voor VSR.

Borrel

De Rooftopbar met daktuin ademt na afloop de missie die achter dit gebouw schuilt. En het is er ook nog eens heel gezellig. Denk ook aan de volgende borrel: De VSR Zomerborrel op 4 september!

Foto's

Klik hier voor de foto's van het VSR Kennisevent.

Presentatie

De presentatie die beschikbaar isom te downloaden treft u hieronder aan:
Download samenvatting Rob Stevens - WEPA Nederland

Bron: VSR door Inga van Uchelen | Freelance tekstschrijver/journalist