Een terugblik op VSR Event over robotisering. De titel van het VSR Event van dinsdag 10 april was ‘Mens of machine in de schoonmaakbranche’. De conclusie? Het is mens én machine. Hoeft u nu de rest van het artikel niet meer te lezen? Toch wel. Want deze conclusie – die al vroeg in de middag werd getrokken – maakte de bijeenkomst alleen maar spannender. Hoe ziet de schoonmaakbranche er in de toekomst uit?
Een terugblik op VSR Event over robotisering
De titel van het VSR Event van dinsdag 10 april was ‘Mens of machine in de schoonmaakbranche’. De conclusie? Het is mens én machine. Hoeft u nu de rest van het artikel niet meer te lezen? Toch wel. Want deze conclusie – die al vroeg in de middag werd getrokken – maakte de bijeenkomst alleen maar spannender. Hoe ziet de schoonmaakbranche er in de toekomst uit?
VSR nodigde wetenschapper Fabian Dekker uit, en – op het eerste gezicht – een tegenpool van hem: trendwatcher Marcel Bullinga. Beiden gingen in op de impact van technologie en robotisering op de arbeidsmarkt, en op de schoonmaakmarkt in het bijzonder.
Robotisering gaat niet zo hard
Dekker legt uit wat de meeste aanwezigen dagelijks al ervaren: we zitten in een transformatie. Een transformatie van een fysieke economie, naar een digitale. Van Kodak naar Instagram, van V&D naar Amazon en van The Free Record Shop naar Spotify.
Maar er is een verschil tussen de opkomst van technologie en de opkomst van robotisering. Dat laatste gaat namelijk helemaal zo hard nog niet, slechts 2 procent van de bedrijven is met robotisering bezig. Tegenover 30 procent met technologie.
Wat het effect van robotisering is, is volgens Dekker dan ook onduidelijk. Volgens het ene bureau levert robotisering banen op, terwijl het ander beweert dat banen verloren gaan. Trendwatcher Marcel Bullinga: ‘Je kan zelf kiezen. Er zijn positieve en pessimistische onderzoeken.’
Dekker: ‘De realiteit is: we weten het niet. Feit is wel dat techniek routinematige handelingen overneemt. Maar de angst voor baanovername robots lijkt onterecht. Ze zijn niet sociaal en niet creatief, empathisch of ondernemend.’
Bullinga: ‘De mens is gewoon een super slim wezen. Robots kunnen routinematig werk overnemen en geprogrammeerd worden om een zwart-witte koe te herkennen, maar een roodbonte koe herkennen ze dan weer niet als een koe. Dat moet je een robot allemaal leren.’
Automatisering heeft meeste effect in middensegment
Toch hebben automatisering en digitalisering wel degelijk effect. ‘Vooral het middensegment voelt de pijn’, aldus Dekker. De schoonmaakbranche hoeft zich volgens hem niet zo’n zorgen te maken. Niet-routinematige handelingen zijn immers moeilijk te automatiseren, zoals klantcontact.
Ondertussen merkt Bullinga op dat iedereen al zijn eigen robot heeft: een smartphone. ‘Een technisch wonder en sociale ramp’, noemt hij het. Het illustreert hoe robots zich vermommen. ‘Alles om je heen wordt robot en sensorisch; het wordt onderdeel van de gewone leefomgeving.’
Technologie biedt ook kansen
Bovendien biedt technologie ook kansen. Bullinga: ‘Zoals ouderen die langer zelfstandig kunnen wonen, al moeten robots dan wel slimmer worden. De verwachting is dat in 2026 robots een opstel kunnen schrijven, en in 2030 zijn er micro-robots die in de mens kanker detecteren en vernietigen.’ De trendwatcher laat daarop een filmpje zien van Electrolux die ooit een moederstation ontwierp met mini-robotjes die door je huis zwermen en oppervlakken reinigen. ‘Misschien iets voor de vakantieparken’, merkt Bullinga op.
Ook Dekker ziet kansen: ‘Mensen met een fysieke beperking kunnen met een exoskelet bijvoorbeeld weer handelingen uitvoeren en door digitalisering ontstaan platforms voor werk zoals Helpling en Werkspot.’
Bullinga: ‘Mensen nemen weer samen initiatieven, zoals de coöperatie op de manier zoals de Rabobank honderd jaar geleden was. Denk aan het Broodfonds, buurtzorg, en initiatieven die als collectief zoals in een wijk worden genomen om de leefbaarheid te verhogen. Ook zakelijk zijn er tegenbewegingen: er is al een concurrent van Uber die zijn chauffeurs wel goed behandelt en artiesten zetten uit protest tegen de muziekindustrie nieuwe platforms op.’
Schoonmaakbranche straks overbodig?
‘Of robots banenkillers of superhulpjes zijn, is nog niet te zeggen. Er zijn verdwijnbanen zoals taxichauffeur, vertaler, boekhouder en cameraman, maar ook de schoonmaker oude stijl en zelfs de hoog opgeleide anesthesist is straks verleden tijd. Een robot is straks veel accurater’, voorspelt Bullinga. Maar daar tegenover staan volgens hem upgradebanen, bijvoorbeeld de postbode die in zijn wijk een andere rol in de krijgt. Postbodes zijn de ogen en oren van de gemeente.
En maken robots de schoonmaakbranche straks overbodig? Dekker: ‘Er zijn wel ontwikkelingen zoals de glazenwasrobot, maar sprake van disruptie is er niet. En er komen door technologie ook banen bij, systemen en eventuele robots moeten immers worden bestuurd. Dit aspect wordt vaak onderschat. Technologie zorgt dus wel voor verschuiving maar niet per se voor verdringing. Automatisering dringt door tot een bepaald niveau, maar bedrijven willen ook kwaliteit en er hoeft in de automatisering maar iets te gebeuren en een proces ligt stil.’
Investeer in sociale innovatie
Er is volgens Dekker dan ook zeker geen reden om te panikeren. Dekker: ‘Mijn advies is om te investeren in sociale innovatie. In de autobranche en aan operatietafels werken mens en technologie samen. Betrek medewerkers en zorg voor een ondersteunend HR-instrumentarium met training en begeleiding in arbeidsmobiliteit. Verleidt mensen om hun mogelijkheden op de markt te verkennen.’
Bullinga: ‘Banen van de toekomst zijn banen met ongrijpbare eigenschappen en psychologische aspecten zoals kunnen overtuigen. Zorg dat je robots de baas blijft, behandel ze niet als een concurrent maar als collega.’
Dekker besluit met zijn opmerkelijke stelling dat robotisering in Nederland een bubbel is. ‘Opschaling blijft achter’, licht hij toe. En deze visie sluit aan bij die van Bullinga, die vindt dat robots gewoon niet slim genoeg zijn om mensenwerk helemaal over te nemen.
Discussie
Helemaal gerustgesteld is de zaal nog niet. Want worden robots niet te intelligent waardoor ze zichzelf gaan besturen (Bullinga: ‘Die kans is nihil. Als er maar altijd een tegenbeweging blijft zodat robots ethisch blijven.’)
Een andere schoonmaakondernemer wijst op de AVG die alles op slot zet en het tempo uit ontwikkelingen haalt. En of Facebook het gaat reden? Op korte termijn wel, denkt Bullinga, ‘maar Facebook is te machtig geworden door overnames van start ups. Zodra er alternatieven komen, ontstaat er een verschuiving.’
Ten slotte legt VSR via een interactieve applicatie stellingen voor over onder andere robotisering. Zoals ‘De robot verdringt de schoonmaker’, maar ook ‘Robots zijn een unieke kans voor de schoonmaakbranche’. En daaruit blijken de aanwezigen de toekomst toch wel positief in te zien. De schoonmaker als mens is niet te vervangen al zullen taken wel verschuiven. ‘Het werk van schoonmakers wordt ergonomisch misschien juist wel beter’, merkt iemand op.
Bron: VSR, door Inga van Uchelen - Freelance tekstschrijver/journalist
Downloads:
Klik hier voor de powerpoint presentatie gehouden door Fabian Dekker.
Klik hier voor de highlights van de presentatie gehouden door Marcel Bullinga.
 |
 |
 |